شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری
مالیات ستانی از بازارهای سوداگرانه؛ راهِ هدایت نقدینگی به سمت تولید
خبرگزاری تسنیم؛ یکی از چالش‌های جدیِ پیش روی تولید و رشد اقتصادی در ایران، وجود بازارهای غیرمولدِ موازی با بخش تولید است، که ازقضا به دلیل ریسک پایین و بازده بالایی که دارند، سبب رکود مزمن در بخش مولد اقتصاد شده‌اند. به‌عنوان نمونه در بازارهایِ سفته بازانه مانند بازار مسکن، زمین، طلا، ارز، اتومبیل و. کالایی خریداری می‌شود و بدون هیچگونه تغییر شکل یا ایجاد ارزش‌افزوده، با هدف کسب سود، در مدت‌زمان کوتاهی به فروش می‌رسد. این بازارهای سفته بازانه بخش زیادی از قدرت سرمایه‌گذاری آحاد اقتصادی کشور را جذب خود کرده است و به مانع بزرگی در برابر رونق شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری بخش مولد اقتصاد، که منجر به اشتغال می‌شود، تبدیل‌شده‌اند.
اما این مسئله، تنها مختص به کشور ایران نبوده و نیست، بلکه بازارهای غیرمولد در بسیاری از کشورهای دنیا به‌عنوان یک مشکل بالقوه وجود دارند، بااین‌حال این کشورها با یک مکانیسم بسیار ساده، این معضل را مهار کرده‌اند. درواقع تحت شرایط معینی، با اخذ مالیات از اختلاف قیمت خرید و قیمت فروش دارایی‌ها، سعی کرده‌اند بازده بازارهای غیرمولد را کاهش دهند تا انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد افزایش یابد. این نوع از مالیات که با عنوان مالیات بر عواید سرمایه‌ای شناخته می‌شود، می‌تواند به‌عنوان یک پایه مالیاتی جدید و با هدف جهت‌دهی سرمایه‌گذاری در کشور، کارایی نظام مالیاتی ایران را افزایش دهد و موجبات رونق بخش مولد اقتصاد را فراهم کند.
به‌طورکلی مالیات بر عواید سرمایه‌ای عبارت است از مالیات بر سود حاصل از فروش دارایی‌ها (اختلاف قیمت فروش و قیمت خرید دارایی). توجه شود که گروه هدف در اخذ این مالیات، افرادی هستند که علاوه بر رفع نیازهای مصرفی خود، به‌منظور کسب سود سفته بازانه، به خریدوفروش مکرر دارایی‌هایی از جنس مسکن، طلا، ارز و. می‌پردازند. این مالیات به‌عنوان یک پایه مالیاتی مؤثر از سال‌ها پیش در اکثر کشورهای توسعه‌یافته اخذ می‌شود، به‌عنوان مثال در آمریکا از سال 1913 این مالیات اخذ می‌شود. شیوه اعمال این مالیات به این صورت است که معمولا یک آستانه زمانی (مثلاً 2 ساله) برای مدت‌زمان نگهداری دارایی تعیین می‌شود، در این حالت اگر فردی دارایی خود را شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری زودتر از آستانه زمانی مذکور به فروش برساند به‌عنوان یک فعالیت سوداگرانه دیده شده و با نرخ بالا مشمول مالیات می‌شود، و درصورتی‌که بیش از آستانه مذکور دارایی را نگهداری کرده باشد با نرخ کمتری مشمول مالیات می‌شود. دراین‌باره نکات زیر قابل‌توجه است:
- دارایی‌ها تحت شرایط خاصی مشمول این مالیات می‌شوند، به‌عنوان‌مثال مسکن اول هر فرد به‌عنوان یک مسکن مصرفی تلقی شده و همواره از این مالیات معاف است.
- اختلاف نرخ کوتاهمدت و بلندمدت نباید به‌قدری زیاد شود که موجب قفل دارایی‌ها شود بلکه سهولت خریدوفروش دارایی باقی بماند و فقط فعالیت‌های سوداگرانه کنترل شود.
در مورد بازار مسکن در ایران، وضع اصلاً جدید نیست، به‌طوری‌که وقتی مشاورین هاروارد برای مشاوره به متصدیان اقتصاد ایران در برنامه چهارم قبل از انقلاب به ایران آمدند، پس از مدتی به این جمع‌بندی رسیدند که مردم ایران، بیشتر تمایل به خریدوفروش و دلالی زمین و مسکن دارند و پس‌انداز و فعالیت خود را به‌جای معطوف نمودن به سمت سرمایه‌گذاری صنعتی، روی زمین و مسکن متمرکز کرده و زمینه محدود شدن سرمایه‌گذاری صنعتی در کشور را فراهم کرده‌اند. این در حالی است که دلالی و سوداگری در بازار مسکن و زمین در سال‌های اخیر نسبت به دهه 1340 به‌مراتب بیشتر و شدیدتر شده است. وقتی سرمایه‌گذاری در مسکن، بعضاً بیشتر از 100 درصد سود دارد؛ چه انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش صنعتی باقی می‌ماند؟ در این حالت است که اهمیت اعمال مالیات بر عواید سرمایه‌ای بر دارایی‌هایی مانند مسکن غیرمصرفی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.
نقش چنین ابزار تنظیم گری، زمانی شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری بیشتر درک می‌شود که توجه داشته باشیم با کمترین کاهش نرخ بهره‌ای در نظام بانکی، نقدینگی 1500 هزارمیلیاردی کشور، از حالت فریز درآمده و شروع به حرکت می‌کند، در چنین حالتی، در صورت نبود ابزارهای هدایت‌کننده، این نقدینگی عظیم به سمت بازارهای غیرمولد حرکت می‌کند؛ شاهد این مطلب، تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره در سال گذشته بود که موجبات خروج بخش کوچکی از نقدینگی از بانک‌ها و حرکت به‌سوی خرید طلا و ارز شد و در پی آن و با توجه به سرکوب شدن قیمت دلار در سال‌های گذشته، جرقه‌ای شد برای افزایش قیمت دلار و طلا، این در حالی است که وجود مالیات در این بازارهای غیرمولد، می‌توانست از سرعت و شدت سرمایه‌گذاری در این بازارها بکاهد.
به‌طورکلی، بخشی از نتایج اعمال مالیات بر عواید سرمایه‌ای عبارت‌اند از:
- ترجیح سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد به نسبت سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیرمولد مانند طلا، ارز، و مسکن غیرمصرفی
- کاهش سوداگری در بازار مسکن و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت مسکن
- کاهش فاصله طبقاتی در بلندمدت با جلوگیری از یک‌شبه ثروتمند شدن درصد کمی از افراد به قیمت تضعیف اقتصادی آحاد جامعه
- ایجاد منبع پایدار درآمدی برای دولت
لذا بعنوان یک راهکار عملی برای جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی در بازار مسکن، طلا و ارز و همچنین جهت هدایت نقدینگی به سمت فعالیت های مولد اقتصاد، پیشنهاد می‌شود مالیات بر عواید سرمایه‌ای بعنوان یک پایه مالیاتی جدید، پس از طراحی دقیق قانون آن مطابق شرایط کشور، از طرف دولت و در قالب یک لایحه به مجلس داده شود تا به تصویب نمایندگان محترم مجلس برسد.
صف خرید و فروش سهام کوتاه شد
امروز در برخی از سهم‌ها که در هفته گذشته با صف خرید مواجه بودند شاهد کاهش قیمت بودیم. ارزش معاملات نسبت به هفته‌های گذشته کمتر شده و انتظارات از آینده اقتصاد بیش از پیش بر داد و ستدها تاثیرگذار شده است.
به گزارش ایسنا، امروز قیمت‌ها در بازار سهام شاهد فرازوفرودهای بسیاری بود. این فرازو فرودها تاثیر شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری خود را روی شاخص کل بازده نقدی و قیمت نیز گذاشت و باعث شد این شاخص با نوسان‌های زیادی تا پایان ساعات معاملاتی روبرو شود.
به عقیده بسیاری از کارشناسان، وضعیت اقتصادی حال حاضر ایران در معاملات بازار سرمایه نیز تاثیر بسزایی دارد. عامل "انتظارات" از قیمت‌ها و ریسک‌های سیستماتیک موجود کلیت معاملات بورسی را بیش از گذشته تحت تاثیر گذاشته و بسیاری خرید و فروش ها نه به دلایل بنیادی شرکت‌ها بلکه به دلایل روانی و جو عمومی بازار است.
امروز شاخص کل تا حدود ساعت ۱۰ در تراز ۱۸۳ هزار و ۵۸۵ واحدی قرار گرفت، اما با گذشت زمان و کاهش قیمت‌ها این روند نزولی شد و تا ساعت حدود ۱۲ ادامه یافت، اما در نیم ساعت پایانی معاملات شاهد فرازوفرودی مجدد در این شاخص بودیم و در نهایت نماگر اصلی بازار با ۵۶ واحد رشد نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته گذشته در تراز ۱۸۳ هزار و ۴۲۳ واحدی نشست.
کاهش قیمت سهم‌های شاخص‌ساز در کنار افزایش قیمت برخی از سهم‌های نسبتا کوچک باعث شد شاخص کل هم‌وزن برخلاف نماگر اصلی ۱۸۰ واحد کاهش را شاهد باشد و به رقم ۲۸ هزار و ۱۲۶ واحدی برسد.
شاخص آزاد شناور نیز با ۲۶۴ واحد کاهش رقم ۱۹۳ هزار و ۲۵۲ واحدی را تجربه کرد و شاخص بازار اول با ۱۱۱ واحد افت رقم ۱۳۶ هزار و ۲۵۴ را دید. در عین حال شاخص بازار دوم با ۹۹۲ واحد رشد تا رقم ۳۶۰ هزار و ۸۲ واحدی بالا رفت.
امروز برخی از نمادها در گروه پتروشیمی و پالایشی و همچنین یک نماد در گروه فلزات اساسی بیشترین تاثیر کاهنده را روی شاخص کل داشتند. به جز فولاد مبارکه اصفهان که تاثیر کاهنده ۱۸۹ واحدی را روی نماگر اصلی داشت، پتروشیمی پارس، پالایش نفت اصفهان، سرمایه‌گذاری قدیر و پتروشیمی پردیس تلاش کردند شاخص‌های بازار سرمایه را به سمت پایین هدایت کنند.
در عین حال نماد شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، معدنی و صنعتی گل‌گهر، ملی صنایع مس ایران و مخابرات ایران هر یک به ترتیب ۱۳۲، ۹۵، ۸۰ و ۸۰ واحد تاثیر افزاینده را روی شاخص کل داشتند.
امروز در گروه فلزات اساسی اکثر نمادها کمتر از ۲.۵ درصد نوسان قیمت را تجربه کردند. در این میان نمادهای شرکت‌هایی همچون سهامی ذوب‌آهن اصفهان، ملی صنایع مس ایران، ملی سرب و روی ایران و معدنی کیمیای زنجان گستران توانستند از یک تا حدود دو درصد رشد قیمت را داشته باشند.
اما فروسلیس ایران، گروه صنعتی سپاهان، آلومراد، لوله و ماشین‌سازی ایران، شرکت آهن و فولاد ارفع و صنعت روی زنگان با افت قیمت روبه‌رو شدند.
محصولات شیمیایی نیز با روند کاهشی در قیمت سهم‌ها روبه‌رو بودند هرچند که این روند کاهنده با شیب تندی رخ نداد و عمدتا از نیم تا دو درصد کاهش قیمت را سهم‌های این گروه شاهد بودند.
اما با این‌که در گروه خودرو و ساخت قطعات در طی برخی از روزهای معاملاتی هفته گذشته شاهد رشد بی‌وقفه قیمت‌ها و صف‌های خرید بودیم، امروز بازار روی دیگری را به سهام‌های این گروه نشان داد. این گروه بار دیگر با کاهش فزاینده قیمت‌ها روبه‌رو شدند و عمده آنها بیش شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری شناخت کوتاهی از بازارهای سرمایه گذاری از سه درصد افت کردند. نیمی از سهم‌های گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری نیز که در هفته گذشته همگام با گروه خودرو رشد کردند، امروز با افت قیمت مواجه شدند.
در گروه فرآورده‌های نفتی، کوک و سوخت هسته‌ای نیز روند قیمت‌ها با شیب آرامی کاهشی بود هرچند که معدود نمادهای این گروه با افزایش قیمت روبه‌رو شدند.
ارزش معاملات بورس تهران امروز به ۷۸۱ میلیارد تومان رسید و حجم معاملات رقم ۲.۴ میلیارد سهم و اوراق مالی را شاهد بود. هچنین تعداد معاملات این بازار عدد ۱۴۳ هزار و ۸۲۴ واحدی را تجربه کرد.
آیفکس نیز با ۹.۹۱ واحد افت مواجه شد و تا رقم ۲۰۰۸ واحدی پایین آمد. ارزش معاملات این بازار به رقم ۳۲۷ میلیارد تومان رسید و حجم معاملات رقم ۸۷۷ میلیون سهم و اوراق مالی را تجربه کرد.
