تعریف نرخ سواپ

سواپ یا نرخ بهره چیست؟ همه چیز درباره swap

سواپ (swap) یک مفهوم پایه‌ای در علم اقتصاد است که در واقع به‌نوعی معاوضه اوراق بین شرکت‌های تجاری اطلاق می‌شود. در قالب این معاوضه اوراق، گردش نقدینگی بین دو شرکت رخ می‌دهد. نقدینگی جابه‌جا شده زمانی قابل توجه می‌شود که معاوضه اوراق در حجم بالا رخ دهد. اما رفته‌رفته این مفهوم در بازارهای مالی نیز موضوعیت پیدا کرد. در بازار فارکس به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی دنیا که بیشترین حجم نقدینگی در آن جریان دارد، مفهومی به نام سواپ یا نرخ بهره وجود دارد. اگر می‌خواهید بدانید سواپ چیست و چه کاربردی در بازار فارکس دارد، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

مفهوم سواپ چیست؟ نگاهی به عملکرد نرخ بهره در بازار فارکس

خرید و فروش در بازار فارکس با واسطه بروکرها انجام می‌شود. یک بروکر به‌عنوان واسطه باید سهام مورد نظر را از فروشنده خریداری کند و در مقابل به یک خریدار بفروشد. بنابراین نیاز به پشتوانه مالی دارد که بتواند ابتدا خرید را از فروشنده رأسا انجام دهد. حال تصور کنید که در یک روز چه تعداد معامله در قالب یک بروکر انجام می‌شود. در چنین شرایطی کاملا بدیهی است که بروکر نیاز به پشتوانه مالی سنگینی برای این منظور دارد. برای تأمین این نقدینگی مورد نیاز بروکرها در قراردادی با بانک‌ها اقدام به دریافت وام یک روزه از آن‌ها می‌کنند. پولی که از بانک دریافت می‌شود، به‌عنوان پشتیبان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بانک‌ها این وام‌ها را در ازای دریافت نرخ بهره مشخصی به‌صورت روزانه در اختیار بروکرها قرار می‌دهند. این نرخ بهره بین معامله‌گران تقسیم می‌شود و هریک باید سهم خود را در قالب خرید و فروش دارایی‌ها پرداخت کنند. وقتی این سؤال مطرح می‌شود که سواپ چیست، در پاسخ باید بگوییم که سواپ نرخ بهره‌ای است که بابت دریافت وام باید بازپرداخت شود. این نرخ بهره به تمام معامله‌گران اختصاص پیدا نمی‌کند. بلکه صرف شامل حال آن‌هایی می‌شود که پوزیشن معامله خود را بیش از 24 ساعت یعنی یک شبانه‌روز باز نگه دارند.

به عبارت دیگر شما باید به ازای هر 24 ساعتی که پوزیشن معامله خود را باز نگه می‌دارید، سهم خود از سود روز قبل وام بانکی را دریافت کنید. نکته مهم این است که 24 ساعت در بروکرها بر مبنای ساعت جهانی تنظیم می‌شود. بنابراین برای اینکه در محاسبه زمان دچار اشتباه نشوید، بهتر است که ساعت معامله خود در فارکس را با ساعت جهانی تنظیم کنید.

ماجرای تریدرهای اسکالپر و سواپ چیست؟

همان‌طور که بررسی سواپ چیست، اشاره کردیم، واقعیت این است که شما به ازای هر یک روزی که در یک معامله باقی می‌مانید باید مبلغی هر چند ناچیز را به‌عنوان سود وام دریافتی توسط بروکر پرداخت کنید. از طرفی همان‌طور که می‌دانید روشی تحت عنوان اسکالپینگ برای ترید کردن در بازار فارکس وجود دارد. اسکالپینگ مفهوم خیلی پیچیده‌ای نیست. اگر سابقه فعالیت در بازار بورس ایران را داشته باشید، احتمالا با نوسان‌گیری آشنا هستند. اسکالپرها نیز به‌نوعی تعریف نرخ سواپ همان نوسان‌گیرها در بازار فارکس به شمار می‌روند.

این دسته از تریدرها، سواپ را به‌نوعی مالیات تلقی می‌کنند و معتقد هستند که باید از هر راهی که ممکن است، از زیر بار پرداخت چنین پولی فرار کنند. اساسا یکی از دلایلی که روش اسکالپینگ توسط برخی از معامله‌گران انتخاب می‌شود، مربوط به پرداخت نکردن سواپ یا نرخ بهره است. این دسته از افراد تمام پوزیشن‌های معاملاتی خود را در کمتر از یک روز می‌بندند و از این جهت هیچ‌گاه مشمول سواپ نمی‌شوند.

روش محاسبه نرخ بهره یا سواپ چیست؟

همین ابتدای کار در بحث روش محاسبه سواپ چیست، باید اشاره کنیم که در عمل تعیین روش محاسبه نرخ بهره کاملا وابسته به بانک‌هایی است که نقدینگی مورد نیاز بروکرهای را تأمین می‌کنند. هر بانک ممکن است برای خود دستورالعمل محاسبه ویژه‌ای داشته باشد. با این وجود در این جا قصد داریم به یک روش محاسبه اشاره کنیم که معمولا توسط برخی از مهم‌ترین تأمین‌کنندگان نقدینگی در دستور کار قرار می‌گیرد.

اجازه دهید بحث را با ذکر یک مثال پی بگیریم. جفت ارز معاملاتی USD / JPY تعریف نرخ سواپ را در نظر بگیرید. تصور کنید شما قصد خرید این جفت ارز معاملاتی را دارید. به عبارت دیگر قصد دارید تا با فروش ین ژاپن در عوض دلار آمریکا خریداری کنید. نرخ بهره سالانه در آمریکا برابر 2.5 درصد و در ژاپن برابر 0.1 منفی است. در چنین شرایطی نرخ بهره یا سواپ خرید این معامله از اختلاف بین نرخ بهره آمریکا و ژاپن به دست می‌آید. در عمل یعنی باید مبلغ 2.6 درصد در سال نرخ بهره به ازای باز نگه داشتن این پوزیشن معاملاتی پرداخت کنید.

اما در مقابل فرض کنید قصد فروش جفت ارز معاملاتی USD / JPY را دارید. در چنین شرایطی به ازای پرداخت دلار آمریکا قصد خریداری ین ژاپن را دارید. با توجه به نکاتی که در بالا اشاره کردیم، نرخ سواپ این معامله برابر 2.40 منفی در طول سال خواهد بود. این مسئله در خصوص تمام جفت ارزهای معاملاتی دیگر نیز کاملا صادق است.

چهارشنبه‌ها نرخ بهره سه برابر دریافت می‌شود

در ادامه بحث سواپ چیست، به یک نکته بسیار مهم می‌رسیم. کسانی که سابقه فعالیت در بازار فارکس را دارند، به‌خوبی می‌دانند که تسویه حساب معاملات نیاز به سه روز زمان دارد. با توجه به این نکته اگر در چهارشنبه شب معامله‌ای بازی داشته باشید، کار تسویه آن به روزهای شنبه و یکشنبه می‌رسد که در عمل تعطیل است. در نتیجه تسویه معامله در روزهای بعد از تعطیلات انجام می‌شود. به عبارت دیگر این کار باعث می‌شود تا نرخ بهره دو روز معاملاتی دیگر نیز به شما تحمیل شود. حتما در معاملات خود این مسئله را در نظر داشته باشید تا متضرر نشوید.

کلام پایانی

در این مطلب بررسی کردیم که نرخ بهره یا سواپ چیست. درک درست از مفهوم سواپ در فارکس نقش مهمی در اتخاذ استراتژی‌های معاملاتی افراد دارد. بازار فارکس در حالت کلی پر است از این‌گونه اصطلاحات و مفاهیم که در ابتدا و به ظاهر خیلی ساده و پیش پا افتاده به نظر می‌رسند؛ اما در عمل مفاهیم بسیار مهمی هستند و باید حتما با دقت و وسواس زیاد در خصوص آن اطلاعات و آگاهی کسب کرد. فینوتیپس بستری تعاملی برای افزایش آگاهی در زمینه بازارهای مالی مختلف از بورس ایران تا بازار فارکس و ارزهای دیجیتال است. بیایید لذت سود آگاهانه در بازارهای مالی را با هم تجربه کنیم.

سوآپ (نرخ بهره شبانه) چیست و سوآپ در بازار فارکس به چه معناست؟

اگر در بازارهای مالی مانند فارکس فعالیت می‌کنید ممکن است سوالاتی از قبیل این نوع سوالاتی که گفته شد برای‌تان پیش آمده باشد و به‌دنبال جوابی برای آن‌ها باشید، در ادامه قصد داریم تا به بررسی مفهوم سوآپ و چگونگی عملکرد آن در بازار فارکس بپردازیم.

سوآپ چیست و سوآپ در بازار فارکس به چه معناست؟

سوآپ به بهره‌ای که پس از گذشت یک روز به معاملات باز اعمال می‌شود، گفته می‌شود.

مطابق با قوانین اقتصاد، هر کشوری در بازه‌های زمانی، نرخ بهره بانکی‌ خود را تعیین می‌کند، این نرخ با توجه به وضعیت اقتصادی و سیاست‌های بانک مرکزی مبتنی بر سیاست انبساطی و انقباضی تعیین می‌شود.

وقتی یک معامله را در فارکس باز می‌کنید در واقع در حال قرض گرفتن سرمایه هستید، در نتیجه اگر این معامله برای یک شب باز باشد، مشمول پرداخت بهره می‌شود که به این اتفاق رول‌اور (Rollover) گفته می‌شود. زمان رول‌اور برای هر بروکر متفاوت است با این حال معمولا حدود نیمه شب به وقت گرینویچ محاسبه می‌شود.

واژه سوآپ در فارکس به اختلاف نرخ بهره بانکی بین دو ارز درگیر در یک جفت ارز معاملاتی به‌عنوان مثال دلار/ یورو مربوط می‌شود که با سود یا زیان برای هر تریدر همراه است.

راهی برای فرار از Swap

هر روز معاملاتی، ۲۴ ساعت به وقت محلی بروکر مورد استفاده شما است. در پایان هر روز کاری و شروع روز بعد (ساعت ۰۰:۰۰ به وقت بروکر) مبلغی به‌عنوان سوآپ به معاملات باز تعلق می‌گیرد.

بنابراین اگر تعریف نرخ سواپ تا قبل از پایان روز معاملاتی کارگزاری‌تان ، معامله را ببندید هزینه سوآپ شما صفر خواهد بود.

پس باید به تطابق ساعت انجام معاملات و ساعت پایان کار بروکر خود توجه داشته باشیم.

انواع سوآپ

سوآپ مثبت

زمانی که شما قصد خرید ارزی با نرخ بهره بالا و فروش ارزی با نرخ بهره پایین را دارید، نرخ سوآپ مثبت خواهد بود. در این نوع معامله شما در واقع ارز با نرخ بهره پایین را قرض گرفته‌اید و آن را به دارایی با نرخ بازدهی بالا تر تبدیل کرده‌اید. بنابراین بروکر به میزان سوآپ تعلق گرفته به شما، مبلغ را می‌پردازد.

سوآپ منفی

سوآپ منفی عکس سوآپ مثبت اتفاق می‌افتد، زمانی‌که شما قصد خرید ارزی با نرخ بهره پایین و فروش ارزی با نرخ بهره بالا را داشته باشید، نرخ سواپ منفی خواهد بود. درواقع شما ارزی با نرخ بهره بالا را قرض گرفته‌اید و آن را به ارزی با نرخ ارز پایین‌تر تبدیل تعریف نرخ سواپ کرده اید.بنابراین می‌بایست نرخ بهره ارزی که قرض گرفته‌اید را در قالب سواپ به بروکر پرداخت کنید.

نرخ سواپ آخر هفته (چهارشنبه)

در انتهای هفته کاری فارکس یعنی چهارشنبه‌ شب، نرخ سواپ ۳ برابر محاسبه می‌شود. چرا که تسویه معاملاتی که چهارشنبه شب باز مانده‌اند به روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده موکول می‌شود که بازار تعطیل است، بنابراین سواپ برای این سه شب اعمال می‌شود و نرخ سواپ آن سه برابر حساب می‌شود.تعریف نرخ سواپ

فرمول محاسبه سواپ در فارکس

در بازار فارکس نرخ سواپ تنها به میزان اختلاف نرخ بهره دو ارز نیست بلکه باید به میزان حجم انتخابی تریدر (Lot) و هزینه کارمزد بروکر هم توجه داشت.

مهم‌ترین فاکتور این فرمول تفاوت در نرخ سود ارزهای پایه و متقابل است، بنابراین مبنای سواپ تفاوت نرخ بهره بانک‌های مرکزی دو کشور است.

معمولا نرخ بهره یک ارز در طول سال یا حتی چندین سال بدون تغییر یا ثابت هستند. اما بر خلاف نرخ بهره فاکتور کارمزد کارکزاری یا Markup می‌تواند حتی بیشتر از یک‌بار در روز تغییر کند بنابراین نقش اساسی را در نتیجه سواپ ایفا می‌کند.

این فرمول در بین اکثر بروکرها برای محاسبه نرخ سواپ استفاده می‌شود اما با این حال پیشنهاد می‌شود به‌عنوان یک تریدر از بروکر خود بخواهید نحوه محاسبه سواپ در معاملات را برای شما توضیح دهد. با توجه به غیرمتمرکز بودن شبکه فارکس، یک نهاد و یک سری قوانین مشخص وجود ندارد و سیاست‌های بروکرها با یکدیگر متفاوت است.

البته در پلتفرم‌های مختلفی از جمله متاتریدر شما می‌توانید به سادگی نرخ بهره جفت‌ارز مد نظرتان را مشاهده کنید.

پیداکردن سواپ در پلتفرم معاملاتی متاتریدر

وارد برنامه متاتریدر شوید و در قسمت Market watch برروی جفت ارز مد نظرتان راست کلیک کرده و گزینه Symbols را انتخاب کنید.

با کلیک کردن بر روی علامت (+) کنار Forex را باز کنید و با انتخاب جفت ارز معاملاتی و کیلیک بر روی گزینه Properties می‌توانید نرخ سواپ را مشاهده کنید.

سواپ در حساب‌های اسلامی

حساب اسلامی به‌حساب‌هایی گفته می‌شود که هزینه‌ای به‌صورت سود دریافت نمی‌کنند.

مطابق با قوانین اسلام، مسلمانان از دریافت هر نوع بهره منع شده‌اند، بنابراین حساب‌های اسلامی ایجاد شده اند تا مسلمانان بتوانند از خدمات کارگزاران فارکس بهره‌مند شوند.

البته ناگفته نماند درست است ک این‌گونه حساب‌ها، حساب بدون سواپ هستند اما هیچ کارگزاری موسسه خیریه نیست! از راه‌های دیگری پول خود را دریافت می‌کنند به‌طور مثال کارمزد ثابت در هر معامله یا اسپرد بیشتر.

جمع‌بندی

در این مقاله متوجه شدیم که سواپ اختلاف بین نرخ بهره بانکی جفت ارزهای معاملاتی مدنظر ما در معاملات است و با توجه به نرخ بهره ارز‌ها در کشورهای مختلف اگر اختلاف مثبت شود به ما سود بهره تعلق می‌گیرد که می‌تواند در معاملات ما تاثیر گذار نیز باشد. همچنین درصورتی‌که مدت زمان معاملات ما قبل از زمان تسویه بانکی در بروکر باشد سواپ (چه مثبت چه منفی) به ما تعلق نمی‌گیرد.

سوآپ و سوآپ ارزی چیست؟

قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است که در آن تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند، مشخص است.

به گزارش ایبِنا، قرارداد سوآپ یا معاوضه یا تاخت نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد. برای مثال در معاوضه یا سوآپ اوراق قرضه منظور از عواید می‌تواند سود آن اوراق و به صورت کوپن‌های مربوط به آن باشد. این‌گونه از قراردادها معمولاً شامل تاریخ پرداخت و نیز نحوه محاسبه عواید یا جریانهای نقدی مورد معامله است.

اولین سوآپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت که امروزه قراردادهای سواپ جزء مهمترین قراردادهای مالی مورد استفاده در دنیا هستند.

سواپ نوعی قرارداد برای تبادل یک جریان نقدی در آینده است. در این قرارداد تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانهای نقدی که باید پرداخت شود مشخص است. جریان های نقدی همان ارزش آتی کالاهایی است که قرار است معامله شوند.

در سوآپ ارزی نیز دو طرف معامله توافق می کنند که پرداخت ها در یک ارز مشخص به صورت دوره ای باشد؛ به عنوان نمونه یک دوره ماهانه یا به صورت سالانه این امر انجام شود تا بدهی طرف مقابل این معامله سوآپ به اتمام برسد. در مقابل طرف دوم معامله نیز می پذیرد که برای پرداخت های معامله سواپ داشته باشد.

در این روش به طرفین معامله کمک می کند تا در مقابل ریسک نوسانات نرخ ارز مقاوم تر بوده و آن را بهتر مدیریت کنند. یعنی بجای اینکه دو کشور با یک نرخ در زمان حال معاملات خود را انجام دهند، با درنظر گرفتن یک نرخ متوسط و پرداختهای دوره ای ارز دو طرف معامله به مدیریت ریسک های ناشی از نوسانات نرخ ارز اقدام می کنند.

باید توجه داشت که در معامله به صورت سوآپ سه طرف معامله وجود دارد به این ترتیب که مشتری الف در یک تاریخ مشخص ۲۰۰۰ یورو مبلغ ۲۲۰۰ دلار از بانک ب در یک معامله نقدی خریداری می کند و مدیران مالی بانک ب برای حفظ سبد دارایی های ارزی خود باید دلار فروخته شده را برگردانند. برای این منظور بانک ب با انجام یک معامله سلف دلار با طرف تعریف نرخ سواپ تعریف نرخ سواپ سوم با نرخ معینی در یک سررسید مشخص دیگری مثلا چند ماه بعد آن را دنبال می کند. این محاسبات با نرخ های معین و به صورت یکجا انجام می شود.

به این صورت در این معامله بانک ب هم سود خود را که ناشی از فروش دلار است با پیش خرید آن بدست می آورد و در ضمن از ریسکی که ممکن است متوجه ارز موجود خود شود محافظت می کند.

بخش های تشکیل دهنده‌ سوآپ ارزی

۱. فروشنده سوآپ (swap seller) : فروشنده سوآپ ارزی یا خریدار حمایت، به فردی گفته می‌شود که نرخ شناور از مبلغ قرارداد را دریافت کرده و پس از آن بازده‌ کل از مبلغ قرارداد را به طرف مقابل قرارداد پرداخت می‌کند.

۲. شخص مرجع : تعهد مرجع یا شخص مرجع، فردی است که ابزار پرداخت بدهی را فراهم میکند که میتواند صادرکننده وام، دولت، شرکت یا یک شخص حقیقی باشد.

۳. خریدار سوآپ (swap buyer) : نام های دیگر آن سرمایه‌گذار یا فروشنده حمایت می‌باشد که با دریافت کل بازده مبلغ قرارداد، نرخی شناور از قرارداد را به طرف مقابل پرداخت می‌کند.

۴. دارایی پایه : موضوع قرارداد سواپ ارزی می‌باشد که شامل وام و ورقه قرضه با ریسک اعتباری است.

۵. صرف سوآپ (swap premium) : پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی فروشنده سوآپ می‌باشد که به آن "پایه صرف" می‌گویند، همچنین به پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی خریدار حمایت، "پایه حمایت" می‌گویند.