راه های حفظ ارزش پول
راه های حفظ ارزش پول
کندوکاو«اقتصادسرآمد» ازروند «اصلاح قانون پولی و بانکی کشور»؛
ایران در حفظ ارزش پول ملی موفق بوده؟
گروه بانک و بیمه- رئیس جمهور لایحه «حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پول ملی» را برای طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال کرد.
به گزارش اقتصادسرآمد، وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خرید واحد پول ملی راه های حفظ ارزش پول در یک دوره زمانی بلندمدت سبب شده است تا ضمن کاهش کارآیی پول ملی در تسویه معاملات روزانه، مشکلاتی هم‌چون استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر اسعار بین‌المللی و بزرگ شدن ارقام متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، نقدینگی و بودجه بروز نماید. این امر هم‌چنین موجب شده تا سرانه راه های حفظ ارزش پول اسکناس در کشور افزایش یابد و مسکوکات نیز به مرور از جریان نظام های پرداخت نقدی خارج شوند.
با اجرای طرح اصلاح نظام پولی در قالب حذف چهار صفر از پول ملی و بازنگری در اقطاع اسکناس و سکه، علاوه بر بهبود ایفای نقش این ابزار در نظام‌های پرداخت کشور، مشکلات مذکور نیز تخفیف می‌یابد. در این راستا، دکتر حسن روحانی، لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور را برای طی تشریفات قانونی به مجلس ارسال کرد.
براساس این لایحه واحد پول ایران به تومان تغییر می یابد و هر تومان برابر ۱۰۰۰۰ ریال جاری و معادل یکصد پارسه است.
برابری پول‌های خارجی نسبت به تومان و نرخ خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب نظام ارزی حاکم و راه های حفظ ارزش پول با رعایت ذخایر ارزی و عنداللزوم تعهدات کشور در مقابل صندوق بین‌المللی پول، محاسبه و تعیین می‌شود.
دوره گردش موازی و اعتبار همزمان "تومان" و "ریال" که در این قانون "دوره‌گذار" نامیده می‌شود، حداکثر دو سال خواهد بود. طریقه جمع‌آوری و شرایط خروج اسکناس‌ها و سکه‌های ریال از جریان، بر طبق قانون پولی و بانکی کشور حسب مورد، تعیین یا اجرا می‌شود.
شبکه خبری بلومبرگ هم در گزارشی ویژه به اقدامات بانک مرکزی و دولت ایران برای حفظ ارزش پول ملی پرداخت و نوشت: ایران در حفظ ارزش پول ملی موفق بوده است.
در این گزارش آمده است: تحریم‌های آمریکا با هدف آسیب به اقتصاد ایران درحال اجراست. ایران نیز برای مقابله با این سیاست‌ها برنامه هایی را برای بهبود وضعیت اقتصادی خود به اجرا درآورده است. یکی از آخرین اقدامات ایران برای کاهش فشارها انجام اصلاحات در ساختار پولی و پول ملی این کشور بوده است.
تشدید تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفتی، فشارهای موجود بر ریال را بیشتر از همیشه کرده است. ایران مدت زیادی تلاش کرده بود ارزش پول ملی را حفظ کند و مانع از کاهش ارزش ریال شود و در این راستا نرخ رسمی برابری ریال و دلار را ۴۲۰۰۰ ریال به ازای هر دلار حفظ کرده است.
با کاهش عرضه ارزهای خارجی در سیستم بانکی، تقاضا برای ارز در بازار سیاه ایران بیشتر شد. از ابتدای سال ۲۰۱۹ تا اوایل ماه می، ریال حدود ۳۰ درصد ارزش خود را از دست داد و هر دلار در بازارهای ایران ۱۵ هزار و ۶۰۰ تومان دادوستد می‌شد.
ایران در مقابله با این وضعیت، سیستمی از چند نرخ متفاوت ارز ایجاد کرد تا وضعیت بازار سیاه را مدیریت کند. پس از آن بود که ساختار "نیما" برای استفاده تاجران در سال گذشته ایجاد شد؛ اما خیلی از صادرکنندگان ترجیح می‌دادند که ارز خود را در بازار غیررسمی به فروش برسانند، چون نرخ ارز در سامانه نیما به نرخ رسمی ارز نزدیک بود. اما در ماه‌های اخیر بانک مرکزی ایران اجازه داده که نرخ ارز در سامانه نیما بالاتر رود تا شرکت‌های بیشتری تشویق شوند ارز خود را در این سامانه عرضه کنند. از سوی دیگر، دولت ایران اعلام کرده که قصد دارد چهار صفر از ارز ملی ایران حذف کند.
بلومبرگ در ادامه می‌نویسد: اقدامات دولت و بانک مرکزی در بالا بردن ارزش ریال موفق شد. از ماه می تاکنون ارزش ریال بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته و نرخ برابری آن با دلار به کانال ۱۱ هزار تومانی رسیده است که خیلی نزدیک به نرخ ارز در سامانه نیما است.
چارلز رابرتسون، اقتصاددان ارشد در رابطه با حذف چهار صفر از پول ملی ایران می‌گوید: حذف صفرها می‌تواند تاثیر روانی داشته باشد. اگر برابری ارز ایران و آمریکا معادل ۱۲ تومان به ازای هر دلار باشد خیلی بهتر از آن است که معادل ۱۲ هزار تومان به ازای هر دلار باشد.
بهترین راه برای حفظ ارزش پول چیست؟
در حالی که طبقات متوسط و آسیب‌پذیر جامعه، بازنده بزرگ بازی ارزی و کاهش حداقل ۸۰ درصدی ارزش پول ملی در سال گذشته بودند، کارشناسان اقتصادی معتقدند با توجه به تداوم این کاهش در سال جاری، بازار سرمایه و نظام بانکی امن¬ترین پناهگاه برای اندک دارایی‌های شهروندان است.
در حالی که طبقات متوسط و آسیب‌پذیر جامعه، بازنده بزرگ بازی ارزی و کاهش حداقل ۸۰ درصدی ارزش پول ملی در سال گذشته بودند، کارشناسان اقتصادی معتقدند با توجه به تداوم این کاهش در سال جاری، بازار سرمایه و نظام بانکی امن¬ترین پناهگاه برای اندک دارایی‌های شهروندان است.
سالی که پشت سر گذاشتیم و سالی که پیش رو داریم هم از نگاه شهروندان عادی که زیر سنگین‌ترین فشارهای اقتصادی و تورم، کمر خم کرده‌اند و هم از زاویه دید مدیران اقتصادی و سیاست‌گذاران، مقاطعی سخت و نفسگیر توصیف شده‌اند. بنا بر اظهارات رئیس کل بانک مرکزی از آنجایی که دشمن، تمرکز خود را بر ایجاد اخلال در بازار ارز، قرار داده، کاهش شدید ارزش پول ملی، تورم و فشار سنگین اقتصادی بر زندگی مردم، در پی آن آمده است.
مردم، قدرت انتخاب زیادی ندارند
در چنین شرایطی قدس از سه صاحبنظر اقتصادی پرسید: بهترین راه برای حفظ ارزش پول ملی و به تعبیر بهتر، جلوگیری از افت بیشتر ارزش دارایی‌های مردم در سال جاری کدام است؟
به گفته این سه کارشناس در شرایط فعلی که تحریم‌های ناعادلانه آمریکا و بی‌تدبیری مدیران اقتصادی، تراژدی بزرگی را در ارزش پول ملی رقم زده، مردم، قدرت انتخاب زیادی ندارند، اما اگر دولت و بانک مرکزی بتوانند با توجه به تجربیات گذشته، نظارت حداکثری بر منافع مردم داشته باشند و شفافیت را جایگزین رانت‌خواری و ویژه‌خواری کنند، بازار سرمایه و نظام بانکی بهترین گزینه‌های پیش روی مردم برای حفظ دارایی است.
از نگاه هادی حق شناس، عباس هُشی و مهدی تقوی، بورس و بانک حتی در شرایط فعلی که تورم نزدیک به ۴۰ درصد قابل تصور است، بورس و بانک، شرعی‌ترین، سالم‌ترین، وجدانی‌ترین و به صرفه‌ترین بازارها برای حفظ دارایی شهروندان است و به هیچ وجه ورود به بازارهای غیرمولّد و سوداگرانه از قبیل ارز، طلا، خودرو و ملک نمی‌تواند متضّمن کسب سود عمومی برای مجموعه راه های حفظ ارزش پول اقتصاد کشور باشد.
بورس؛ سودآور برای دهک‌های آسیب‌پذیر
هادی حق‌شناس در این خصوص می‌گوید: پولی که وارد بازار سرمایه می‌شود مستقیماً به چرخه تولید وارد و به رونق آن منجر می‌شود. این رونق، افزایش تولید، کاهش تورم، افزایش اشتغال و در نهایت رفاه اجتماعی را به همراه دارد. این موارد نیازهای اصلی اقتصاد فعلی ما هستند و تبعات مثبت آن نصیب تمام دهک‌ها و بویژه دهک‌های کم درآمد می‌شود، چرا که این گروه در برابر بیکاری و تورم، آسیب‌پذیری بالایی دارند.
به باور وی در واقع سود حاصل از ورود این سرمایه‌ها به بورس و نظام بانکی از حالت شخصی خارج و جنبه عمومی برای کل بدنه اقتصاد پیدا می‌کند.
زندگی دلاری، اما درآمد ریالی است
عباس هُشی هم می‌گوید: متأسفانه مردم به توصیه‌های دولت، بانک مرکزی و مجلس، دیر اعتماد می‌کنند. پس اول باید اعتمادشان را بازگردانند، چرا که در سال گذشته آن‌ها که به حرف سیاست‌گذاران، گوش دادند و به بازارهای سوداگری ورود نکردند، بشدت متضرر شدند و در عوض «حرف گوش نکن‌ها» به خاطر افزایش ۳ برابری راه های حفظ ارزش پول ارزش دلار و ورود به بخش‌های زیرزمینی اقتصاد، جایزه گرفتند! واقعیت این است که دولت، در مقابل ارزش دارایی‌های مردم، مسئول است و وظیفه اصلی بانک مرکزی که باید مستقل عمل کند، حفظ و ارتقای ارزش همین دارایی‌هاست.
این اقتصاددان، دلارزدگی، نفت‌زدگی و دولت‌زدگی را معضلات بزرگ اقتصاد ایران می‌داند که تحت تأثیر تحریم ها، ارزش پول ملی و تورم شدید را به جزء لاینفک زندگی مردم تبدیل کرده و به تعبیری، زندگی دلاری اما درآمد، ریالی است.
وی ادامه می‌دهد: بازار سهام می‌تواند سود بیشتر را به همراه داشته باشد مشروط به اینکه دولت به عنوان مقام ناظر بورس، از سرمایه‌های مردم مراقبت کند و از دیگر سو بانک مرکزی با نظارت بر عملکرد نظام بانکی، اجازه سوء استفاده از سپرده‌ها را ندهد.
به باور هُشی با تداوم ارز چند نرخی در سال گذشته، صادرکنندگان، واردکنندگان و مدیران «کمیسیون‌بگیر» دولتی، بیشترین منفعت را بردند و مردم خوش‌حساب و دست‌پاک به عنوان مصرف کنندگان نهایی، جریمه سنگین معیشتی و مالی متحمل شدند.
سود بانکی و بورسی به سلامت اقتصادی نزدیک‌تر است
مهدی تقوی هم با اشاره به کاهش حدود ۵۰ درصدی صادرات نفت، می‌گوید: طبعاً به همین دلیل منابع ارزی کمتر و واردات گران‌تر می‌شود و زندگی مردم باز هم تحت فشارهای تورمی خواهد بود حال آنکه حقوق و دستمزد متناسب با این تورم رشد نکرده است.
به باور وی از آن جایی که بازی‌های تحریمی و ارز همچنان ادامه دارد، مردم راه های حفظ ارزش پول گزینه‌های اندکی برای حفظ ارزش دارایی خود پیش رو دارند. این اقتصاددان اضافه می‌کند: بورس مستقیماً به تولید متصل است و هر چند کاهش قیمت سهام هم دور از ذهن نیست، کسب سودهای بورسی و یا سودهای بانکی کمتر از ۱۵ تا ۲۰ درصدی که با تورم همخوان نیست، به سلامت اقتصادی نزدیک‌تر است و از حجم سوداگری‌ها در بازارهای موازی می‌کاهد.
